ولادیمیر زلنسکی، با هدف امضای توافق مواد معدنی با ترامپ به کاخ سفید رفته بود. توافقی که از یک سو ایالات متحده را در منابع معدنی اوکراین شریک میکرد و از سوی دیگر میتوانست در عوض، ضمانتهای امنیتی و حمایت همهجانبه آمریکا از مقاومت اوکراین در جبهههای جنگ را برای کییف به ثمر بنشاند. به همین دلیل، شاید هیچکس انتظارش را نداشت که مذاکرهای با این سطح از اهمیت، نه تنها به صحنه مجادلهی سران دو کشور مقابل چشم صدها میلیون بیننده از سراسر جهان تبدیل شود، بلکه حتی به امضای توافق مواد معدنی نیز ختم نشود.
تو در موقعیتی نیستی که به ما دیکته کنی!
در این ملاقات، ترامپ و وزیر امور خارجهاش در ابتدا عرفهای دیپلماتیک را رعایت میکردند، اما سخنان جی. دی ونس، وزیر امور خارجه کاخ سفید که با نگاهی از بالا به پایین بود، گفتگو را به یک باره به سطح دیگری منتقل کرد. او به زلنسکی گفت که اوکراین دیگر نیروی انسانی مورد نیازش را برای ادامه جنگ ندارد. زلنسکی در پاسخ گفت: «شما به اوکراین نرفتید که چنین بگویید. بیایید و ببینید. شما هم اگر درگیر جنگ شوید نمیدانید که چه بر سرتان خواهد آمد». اینجا بود که ترامپ از کوره در رفت و به رییس جمهوری اوکراین گفت: «تو در موقعیتی نیستی که این حرفها را به ما دیکته کنی! تو هیچ کارتی برای بازی کردن نداری و داری با جنگ جهانی سوم قمار میکنی!»
مقامات آمریکا در این ملاقات مدام از زلنسکی میخواستند که به خاطر حمایتهای چند صد میلیارد دلاری آمریکا از اوکراین از آمریکاییها بیشتر قدردانی کند. زلنسکی هم مدام تکرار میکرد که قدرشناسیاش را بارها اعلام کرده است. ترامپ از سوی دیگر، تاکید داشت که زلنسکی باید تلاش بیشتری برای برقراری آتشبس در جبههها بکند و مقاومتش در این مورد را «غیرمحترمانه» خواندند.
توافق مواد معدنی چیست؟
توافق مواد معدنی در این جلسه امضا نشد و برنامه گفتگو با زلنسکی که در اندیشکده «هادسون» آمریکا ترتیب داده شده بود، لغو شد. این توافق از حدود یک ماه پیش به محل جدال طرفین آمریکایی و اوکراینی تبدیل شده بود و توافق نهایی بر سر ارزش قرارداد و فقدان تضمینهای امنیتی صورت نگرفته بود. آمریکاییها معتقد بودند که این قرارداد از یک سو کمکهای مالی سه سال گذشته به اوکراین را جبران میکند و از سوی دیگر موجب رشد اقتصاد در اوکراین پساجنگ خواهد شد.
به عقیده اوکراینیها، واشینگتن تعهدی در مورد تضمینهای امنیتی در اوکراین ارایه نکرده و در مقابل، دونالد ترامپ باور دارد که حضور آمریکا در اوکراین «به خودی خود» امنیت را نیز به همراه دارد. او در این مورد گفته بود: «وقتی ما در آنجا باشیم، هیچکس با افراد ما سر و کار نخواهد داشت».
با این حال، رییس جمهوری اوکراین تاکید دارد که با توجه به رفتارهای روسیه در جنگ اخیر، اخد تضمینهای سفت و سخت امنیتی از آمریکاییها در این توافق ضروری است.
واکنشها چه بود؟
ترامپ پس از این ملاقات به خبرنگاران گفت: «به نظر نمیرسد که زلنسکی دنبال صلح باشد و بیش از حد روی دست خود حساب کرده است. او به دنبال این است که بجنگد و بجنگد و بجنگد!». او در شبکه اجتماعی نوش که رییس جمهوری اوکراین به آمریکا بیاحترامی کرده و میتواند وقتی برای صلح آماده بود، برگردد.
در پی انتشار صحنههایی از این ملاقات بیسابقه در کاخ سفید، تعداد قابل توجهی از مقامات اروپایی بر حمایتهای خود از اوکراین تاکید کردند. «دونالد توسک»، نخستوزیر لهستان خطاب به زلنسکی و اوکراینیها نوشت: «شما تنها نیستید». «کایا کالاس»، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت که به حمایتها از اوکراین برای مقابله با «تجاوز» ادامه خواهد داد.
چند مقام دیگر اروپایی از جمله صدراعظم آلمان، رییس جمهوری فرانسه، نخستوزیر جمهوری چک، سوئد و اسپانیا نیز با انتشار مطالبی، حمایت خود را از اوکراین اعلام کردند.
حالا که چشمانداز توافق اوکراین و کاخ سفید، دستکم در کوتاهمدت از بین رفته است، به نظر میرسد که همه چیز به رفتار مثلث سران ایالات متحده، روسیه و اوکراین بستگی دارد. آمریکا که تا چند وقت پیش، اصلیترین حامی اوکراین در جبههها جنگ با روسیه بود حالا به دلیل پس زدن پیشنهاد صلح، به اصلیترین مهره توانمند برای از بین بردن هرگونه امید برای حفاظت از مرزهای اوکراین بدل شده است.